Nee, hier staat geen klassiek partijprogramma. De Burgerlijst gelooft in de kracht van de mensen, niet in valse beloftes. Samen met alle inwoners die dat willen, maken we na de verkiezingen een écht beleidsprogramma, dat we vervolgens samen uitvoeren. Vrijwel alle (partijpolitieke) beloftes die we nu zouden maken, zitten échte inspraak na 14 oktober gewoon in de weg.

Maar je moet natuurlijk niet blind voor de Burgerlijst kiezen. We hebben een duidelijk plan én engagement voor Antwerpen. In onze white paper participatie kan je lezen hoe we échte inspraak willen organiseren op alle niveau’s van de stad. Hieronder leggen we uit hoe dat er voor bepaalde onderwerpen zou uitzien.

Daarnaast zijn onze kandidaten voor de stad Antwerpen en het district Antwerpen stuk voor stuk enthousiaste mensen die graag van je willen horen. Welk probleem ervaar jij in de stad? Hoe zouden we samen dingen kunnen verbeteren? Al onze kandidaten hebben de democratische eed getekend. Hiermee stellen ze zich persoonlijk garant voor een bestuur zónder corruptie en mét volledige transparantie. Geen enkele van onze kandidaten heeft vroeger op een partijlijst gestaan. Wel hebben ze allemaal opleidingen gevolgd in participatietechnieken, mensenrechten, empathisch luisteren, de werking van de gemeenteraad, etc.

Met andere woorden: de Burgerlijst kandidaten zijn er klaar voor.

De voorbije jaren hebben we hard gewerkt aan burgerinspraak. Zo organiseerden we voor elke gemeenteraad een zogenaamde Burgerraad. Daar kan iedereen die dat wil de ontwerpbesluiten van de gemeenteraad komen lezen, er vragen over stellen en er commentaar op geven. Vóór het bestaan van de Burgerraad was zoiets simpelweg ondenkbaar en dus ook onmogelijk. Tijdens de Burgerraden hebben we veel geleerd over hoe besluiten in de realiteit genomen worden. Dat leverde niet altijd een fraai beeld op. Lees hier ons rapport over 6 jaar Gemeenteraad.

Maar hoe gaat het dan concreet?

Wellicht vraag je je af hoe échte inspraak er zou uitzien? Hieronder krijg je een voorproefje van hoe dat in z’n werk zou gaan. Om échte inspraak te organiseren is in de eerste plaats een hervorming van de gemeente- en districtsraden cruciaal. Vervolgens hebben we enkele van de meest actuele thema’s uitgewerkt. Natuurlijk zijn er nog andere manieren om inspraak en transparantie te organiseren. Dit zijn uiteraard geen (goedkope) beloftes, maar een blik op hoe wij naar dit soort thema’s kijken. Als je nog zo’n thema kent, laat het ons gerust weten!

Hervorming gemeente- en districtsraden

Om de algemene werking van besluitvorming in de gemeente- en districtsraden te verbeteren, stelt de Burgerlijst verschillende ingrepen voor:

Online publicatie van ontwerpbesluiten

De gemeenteraad moet elk publiek ontwerpbesluit minstens twee weken vóór de finale beslissing online publiceren, inclusief alle bijlagen. Hierdoor moet het mogelijk worden voor burgers om rustig de dossiers te lezen waarin ze geïnteresseerd zijn en om vragen te stellen of opmerkingen over te maken aan raadsleden. Dit moet allemaal gebeuren vóór het besluit genomen is. Anders is er geen sprake van échte inspraak.

Permanente burgerraad

Parallel aan de gemeenteraad delibereert de burgerraad ontwerpbesluiten en formuleert ze adviezen aan de gemeenteraad. De samenstelling van deze burgerraad gebeurt best door lottrekking en dient representatief te zijn voor de stad qua gender en geografische spreiding.

De samenstelling van deze raad wijzigt elke drie tot zes maanden, zodat voldoende burgers de kans krijgen om eraan deel te nemen. Afhankelijk van de onderwerpen, worden er experten betrokken. In vele steden, landen en regio’s heeft een citizens’ assembly (in verschillende vormen) zijn positieve invloed op de kwaliteit van besluitvorming al bewezen.

Initiatiefrecht voor burgers

Momenteel kunnen enkel gemeenteraadsleden initiatief nemen. De Burgerlijst wil dit uitbreiden naar burgers, zodat zij, bijvoorbeeld vanuit buurtwerkingen, een initiatief kunnen nemen om in de gemeenteraad te brengen. Door vragen te stellen, opmerkingen te maken en eventueel zelfs voorstellen te formuleren, kunnen burgers constructief meedenken en meewerken aan het beleid.

Jaarlijks grootschalig burgerplatform

Op een groot jaarlijks burgerplatform bespreken overheid, bedrijven en burgers de prioriteiten op lange termijn. Het platform biedt ruimte voor een diepgaand en gelijkwaardig gesprek tussen de verschillende partners over waar we met onze stad naartoe willen. Op die manier worden langetermijnperspectief en uitwisseling mogelijk en verkleint de kloof tussen de verschillende partners: burgers, overheid en zowel commerciële als niet-commerciële organisaties.

Aanstellen van knooppuntmedewerkers in alle kabinetten

De knooppuntmedewerkers in de kabinetten onderhouden nauwe contacten met middenveldorganisaties en ondernemingen. Door netwerken tussen alle partners aan te moedigen en te faciliteren, verdedigen ze de belangen van alle betrokkenen. Daarnaast bewaken ze beslissingsprocessen en gaan ze na of alle partners gelijkwaardig gehoord zijn. Ze zijn met andere woorden de participatiemedewerkers binnen de kabinetten.

Thematisch burgerpanel voor ethische dossiers

Een thematisch burgerpanel is een representatieve groep burgers die door loting werd samengesteld. Het behandelt complexe en gevoelige thema’s in de diepte en formuleert vervolgens voorstellen voor de gemeenteraad. Ze worden daarin bijgestaan door een procescoach en door experten. Vooral thema’s met een vaak ideologisch karakter zijn gebaat bij zo’n grondig en menselijk overleg. Denk bijvoorbeeld aan het hoofddoekendebat.

Wijkplatformen, lokale overlegplatformen

Bij beslissingen die een sterke impact hebben op een bepaalde wijk of een specifieke groep burgers (bv. kinderen, ouders en leerkrachten over scholen, handelaars en winkeliers over een winkelstraat, omwonenden bij de heraanleg van publieke ruimte, betrokkenen i.v.m. waterstand, etc.) dient de gemeenteraad een wijkplatform of thematische commissie te organiseren waaraan alle relevante stakeholders, inclusief belanghebbende burgers, moeten kunnen deelnemen met spreekrecht. In combinatie met andere maatregelen zal dit zorgen voor betere doorstroming van informatie en expertise naar besluitvorming.

Een laagdrempelig en toegankelijk online en offline inspraakplatform

Inspraak moet laagdrempelig kunnen. De absolute basis hiervoor is een online platform, met een offline variant, waar burgers zelf ideeën kunnen lanceren en communiceren. Je kan er ook beslissingsprocessen volgen op een tijdslijn en feedback geven op ontwerpbesluiten vóór deze naar de gemeente- en burgerraad gaan. En uiteraard is er een nauwe samenwerking met de buurt- en wijkcomités.

Toepassing op actuele thema’s

Hoe zou de Burgerlijst filosofie er uitzien binnen bepaalde politieke thema’s? Ongeveer zo:

Stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening

De onmiskenbare belangenvermengingen en duistere deals moeten verdwijnen. Dat betekent dat alles start met transparantie: wanneer een nieuw ruimtelijke plan wordt ontwikkeld, moet dat onmiddellijk gemeld worden. Vanaf de allereerste fase. Het stadsbestuur moet 100% transparant zijn wat betreft de bedrijven en organisaties die er over de vloer komen en wat er met hen besproken wordt. Het is goed dat er in de stad geïnvesteerd wordt maar uiteraard op voorwaarde dat die investeringen het daglicht kunnen verdragen.

Wanneer er ruimte beschikbaar komt in de stad, willen we van bij het begin burgers betrekken bij het maken van nieuwe plannen. Wat heeft de buurt nodig? Wat gaat er goed, wat loopt er mis in een specifieke straat? Niemand weet dat beter dan de plaatselijke bewoners. Voor bepaalde projecten (scholen, nieuwe stadsdelen, etc) kunnen er mensen betrokken worden uit bredere delen van de stad. Hoe complexer het project, hoe uitgebreider de inspraakmethode. Voor de heraanleg van een pleintje kan bijvoorbeeld een reeks workshops in de buurt volstaan. Voor heel grote ontwikkelingen heb je meer tijd en inspanningen nodig. In extreme gevallen (heel complexe of conflictgevoelige projecten) kan een geloot burgerpanel nodig zijn.

Mobiliteit en verkeersveiligheid

Mobiliteit is een moeilijk onderwerp met een gigantische impact. Niet alleen de vlotheid waarmee je je kan verplaatsen, maar ook de veiligheid en de luchtkwaliteit hangen af van het mobiliteitsbeleid. Inspraak hierover moet dus goed aangepakt worden. Iedereen die meewerkt, moet alle nodige of gevraagde informatie krijgen, zodat men goed begrijpt wat de gevolgen van bepaalde beslissingen (kunnen) zijn.

Een mobiliteitsplan wordt het best uitgewerkt voor de volledige stad. Niet stukje per stukje. Om te vermijden dat er een lappendeken ontstaat van oplossingen die niet bij elkaar passen, moeten de Antwerpse burgers daarom eerst hun visie op de mobiele stad van de toekomst uitwerken. Vóór we beginnen aan concrete dossiers.

Decennialang is er op vlak van mobiliteit heel wat misgelopen. Eén van de gevolgen daarvan is dat er nu een autostrade midden door de stad loopt, wat voor heel wat praktische problemen zorgt. Omdat politieke partijen het blijkbaar belangrijker vinden om elkaar over dit onderwerp te bekampen in plaats van samen naar goede oplossingen te zoeken, is dit bij uitstek een thema waar een breed inspraakproces veel beter zou werken.

Luchtkwaliteit, klimaat, waterproblematiek en milieu

Ook deze onderwerpen doen het niet goed in de particratie. Om een verstandig klimaatbeleid te voeren, om de luchtkwaliteit drastisch te verbeteren of het grondwaterpeil te herstellen, moet je verder kunnen (en durven) denken dan de volgende verkiezingen. Anders blijven dit conflictdossiers waarin al te vaak economische belangen de overhand nemen op de stem van burgers.

Deze thema’s hebben nood aan burgerpanels die - los van electorale belangen - naar oplossingen zoeken. In die burgerpanels moeten alle soorten stemmen aanwezig zijn. Omdat deelnemers aan burgerpanels niet (her)verkozen moeten worden, kunnen ze objectief en constructief werken aan een échte langetermijnvisie.

Bij milieuproblemen worden heel vaak (politieke) “oplossingen” gezocht die enkel de symptomen aanpakken, maar niet de oorzaak. Daardoor raakt het probleem meestal niet opgelost en wordt het enkel verplaatst. We zien bovendien veel te vaak dat cijfers over milieu (o.a. over luchtkwaliteit) in Antwerpen compleet verkeerd voorgesteld worden. Ook dat kan natuurlijk niet. Naast inspraak is correcte informatie hier letterlijk van levensbelang.

Veiligheid, camera’s, etc

Zou je meer camera’s in je straat willen? Op je werkplek? Op school? Camera’s kunnen helpen bij het bestrijden van misdaad, maar mensen die ergens wonen of werken, moeten daar mee over kunnen beslissen. Ze hebben vaak een beter idee over hoe en wanneer zo’n middelen het beste ingezet worden. Misschien is het zomaar volhangen van een stad met camera’s iets waar burgers toch eens over gehoord moeten worden. Camerabeelden kunnen op een dag ook misbruikt worden door diegenen die aan de macht komen. Het is daarom niet slecht om ook hier met de langetermijnimpact rekening te houden.

In een stad als Antwerpen is veiligheid een complexe combinatie van handhaving en preventie. Niet alleen een kwalitatief politiekorps dat veel vertrouwen geniet, maar o.a. ook een actieve buurtwerking zijn cruciaal om problemen zo veel mogelijk te voorkomen en - indien dit niet gelukt is - aan te pakken. Omdat niet elke wijk op dezelfde manier in elkaar zit, is er ook niet één standaardoplossing voor alle veiligheidsproblemen. En precies daar kunnen buurtbewoners prima helpen: ze weten perfect waar en hoe er voor meer preventie gezorgd moet worden, welke middelen wel of niet werken, enzovoort. Burgers weten het beste hoe hun buurt voor iedereen veilig gemaakt kan worden én hoe het er tegelijkertijd fijn om wonen blijft.

Armoede/huisvesting/jobs

Armoede en het vinden van werk en een betaalbare woning vormen een groot Antwerps probleem, dat sterk beïnvloed wordt door beslissingen en gebeurtenissen ver buiten de stad, zoals bijvoorbeeld economische veranderingen of wetten op nationaal, Europees of globaal niveau. Toch kan er in de stad veel aan gedaan worden door transparant aan de slag te gaan met inspraak.

De Burgerlijst stelt thematische participatiegroepen voor, die positieve voorstellen uitwerken op zowel korte als lange termijn. Alle belanghebbende organisaties zoals armoedeverenigingen en sociale organisaties, maar ook werkgeversorganisaties, experts en burgers met levenservaring worden betrokken.

Beslissingen die hier op het eerste gezicht niets mee te maken hebben maar die toch een (negatieve) impact kunnen hebben op armoede of werkgelegenheid, worden eerst afgetoetst aan deze groep.

Zwerfvuil

Veel Antwerpenaren storen zich aan het zwerfvuil in de straten. Dit is een probleem waar zowel bewustwording als oorsprong, gedrag, infrastructuur en handhaving een rol spelen: wegwerpverpakkingen, vuil op straat gooien, het ontbreken (of soms aanwezig zijn) van vuilnisbakken en eventuele boetes spelen allemaal mee. Daarom is het belangrijk dat alle actoren (zoals bewoners en buurtcomités, onderwijs, verpakkingsindustrie, politie en stadsadministraties verantwoordelijk voor afvalbeheer en opkuis) betrokken worden bij het zoeken naar en het uitvoeren van effectieve en structurele oplossingen.

Momenteel zijn er in Antwerpen reeds verschillende burgerinitiatieven die werken rond zwerfvuil en het afvalprobleem. Deze kunnen maximaal betrokken én professioneel versterkt worden.

Onderwijs

Om degelijk onderwijs te kunnen organiseren, moeten heel wat stakeholders betrokken worden. Niet alleen leraren en schooldirecties maar ook leerlingen, hun ouders en de buurt rond de school moeten deel kunnen uitmaken van wat er in en rond de school gebeurt.

Concreet wil de Burgerlijst werk maken van een sterkere overkoepelende oudervereniging, een betere vertegenwoordiging van ouders in het LOP (Lokaal Overleg Platform) en een betere communicatie tussen ouders en de stadsadministratie. Ouders worden op dit moment te weinig betrokken bij dossiers als inschrijvingen, verkeersveiligheid en luchtvervuiling in en om de school, maaltijden op school, solidariteit tussen ouders enz. Er bestaat ook geen enkele manier om feedback te geven op beslissingen die gemaakt worden. Het dossier rond de inschrijvingen voor secundair onderwijs is een voorbeeld van hoe de communicatie tussen de schepen en de ouders behoorlijk fout gelopen is. Het aanwerven van een knooppuntmedewerker die alle betrokkenen in kaart brengt en communicatiekanalen ontwikkelt, biedt hier een oplossing.

Ondernemen

Ondernemers zijn van nature al zeer actieve burgers. Op allerlei manieren hebben ze een grote impact op de stad. Vaak is dat fantastisch voor de bewoners, soms loopt het minder goed (al is dit eerder zeldzaam). Uiteraard worden ondernemers actief uitgenodigd in alle inspraakprocessen die voor hen relevant zijn. Daarbij zorgen we ervoor dat ze samen met inwoners kunnen kijken naar uitdagingen en behoeftes, om dan met hun creativiteit en enthousiasme aan de slag te gaan.

In een participatieve stad is het belangrijk dat ondernemers ruimte krijgen om dingen uit te proberen. Ideeën die veel impact hebben op een buurt, kunnen daarom voorgesteld worden aan buurtwerkingen. Hierdoor krijgt de onderneming vooraf alle feedback die ze nodig heeft om het project succesvol te laten verlopen. Zo worden eventuele klachten en spanningen voorkomen en krijgt de ondernemer de verwelkoming die zij of hij verdient. Een adviesraad van actieve burgers als het ware.