Hallo, ik heb iets gehoord over Burgerlijsten en ben op deze site terechtgekomen. Kan ik hier wat meer informatie vinden?

Hallo! En ja, dat kan.

Wat is dat nu eigenlijk, een Burgerlijst?

Een Burgerlijst is een partijloze kieslijst, gebaseerd op de principes van Flatpack Democracy, oftwel “Uitklapdemocratie”. Een Burgerlijst is conflictvrij en participatief.

Een nieuwe politieke partij dus?

Nee, hoewel een Burgerlijst inderdaad iets is waar u op kan stemmen, zit er geen politieke partij achter. Praktisch betekent het onder andere dat er geen politiek programma is én dat de kieslijst niet wordt opgemaakt door een partijbestuur of partijleden.

Wacht. Hoezo, geen programma? Waar stem je dan op?

Dat is dé vraag natuurlijk. Maar laat me u eerst iets vragen: op basis van wat stemt u eigenlijk?

Hoe bedoel je? Ik kies toch gewoon een partij om op te stemmen?

Ja, maar de kans is groot dat u “strategisch” stemt, zoals de meeste mensen. Dat betekent dat iemand vooral tegen een bepaalde partij of partijen stemt. Ze kijken welke partijen er het sterkst tegenover staan, gokken welke de kiesdrempel zullen halen en als er dan nog meerdere keuzes zijn, kiezen ze op gevoel iets uit. Soms gewoon omdat ze iemand sympathiek vinden.

Dat klinkt wel bekend.

Wel, dan kan zo iemand ook uit strategische overwegingen voor de Burgerlijst stemmen. U kiest dan voor een andere soort van politiek, voor een conflictvrije democratie.

Wat als ik toch écht op programma’s stem?

Het is zeldzaam dat mensen “intrinsiek” stemmen, dat betekent dat men bijvoorbeeld de stemtest doet en gewoon stemt op wat de uitkomst is.

Laten we veronderstellen dat dat het geval is.

OK, dan is er slecht nieuws. Stel dat u een bepaald programmapunt superbelangrijk vindt. Misschien staat het bij een paar partijen op het programma. Hoe kan u met uw stem garanderen dat het uitgevoerd zal worden? Dit is veel moeilijker dan het lijkt. U moet al zeker zijn dat uw partij de kiesdrempel haalt (een strategische keuze), dan moeten ze nog bij de meerderheidscoalitie kunnen aansluiten én moet uw programmapunt de onderhandelingen overleven. Uw stem kan dus op verschillende momenten verloren gaan.

Zonder programma heb ik toch helemaal geen garanties?

Dat is waar het participatieve van de Burgerlijst begint te werken. Wanneer een onderwerp relevant wordt (of het nu vlak na de verkiezingen moet beslist worden of later opduikt), hebt u altijd de kans om mee aan tafel te komen zitten en écht uw stem te laten horen. Of het nu over onderwijscapaciteit, parkeerplaatsen of nachtwinkels gaat.

Moeten of mogen we dan op alles gaan stemmen?

Nee. Dat is niet alleen praktisch heel moeilijk (er worden in de stad Antwerpen alleen al duizenden politieke beslissingen per jaar genomen), het zou ook een wijziging van onze grondwet vereisen. In België hebben we immers een representatieve democratie, wat betekent dat de wetgevende macht vooralsnog steeds bij verkozenen ligt. De Burgerlijst wil binnen dit bestaande en zeer moeilijk te veranderen kader toch participatief gaan werken.

Hoe zou het dan wel werken?

We zorgen ervoor dat de verkozenen van de Burgerlijst een cultuur van participatie meebrengen naar de gemeenteraad. We zoeken bijvoorbeeld naar kandidaten die goed zijn in het luisteren naar mensen, in het vinden van compromissen en draagvlak, niet naar mensen die straffe politieke ideeën hebben. We organiseren samen met hen talrijke bijeenkomsten waarin u als burger kan aansluiten.

Die participatieve bijeenkomsten kunnen klein of groot zijn, afhankelijk van het onderwerp. Gaat het bijvoorbeeld over de heraanleg van een plein, dan kan er een kleine lokale participatie gebeuren. Als het over bijvoorbeeld over algemene mobiliteit en de ring rond Antwerpen gaat, kan u een grote conferentie verwachten.

Uiteraard zijn de gemeenteraden zelf een ideaal moment om een open participatiemoment aan te koppelen, waar bijvoorbeeld nieuwe ideeën kunnen gesuggereerd worden of accute problematieken aangekaart.

Waarom doen jullie dat niet nu al?

Wel, er zijn natuurlijk ook nu al bijeenkomsten (van middenveldorganisaties en politieke partijen) waar u kan gaan meepraten over politieke onderwerpen. Echter, dit heeft zelden of nooit rechtstreekse invloed op het beleid. Dat vinden we nu net het belangrijkste criterium om iets écht participatief te noemen.

We organiseren wel regelmatig Burgerraden. Hierin bespreken we de agenda van de eerstvolgende gemeenteraad. Het leuke is dat dit sowieso zinvol is, omdat we hierdoor steeds beter op de hoogte worden van wat er relevant is op dit moment. We hopen ook via vragen en opmerkingen een reeële en positieve invloed op het huidige beleid te hebben.

Dit begint wel heel lang te worden.

Ja, da’s waar. En we zijn er nog niet.

Gaan jullie echt overal op antwoorden?

Ja.

Hebben jullie ook een slogan? Welke kleur heeft jullie lijst?

Leuke vragen! Maar daar hebben we nog geen definitief antwoord op. “Conflictvrije, participatieve democratie”, klinkt dat goed? Qua kleur liefst iets fluo, maar het is niet duidelijk of dat mag.

Daar is dat woord weer. Wat bedoelen jullie eigenlijk met conflictvrij? Het klinkt nogal zweverig.

Dat snappen we. Voor alle duidelijkheid: we hebben geen enkel probleem met debatten en het hebben van verschillende opvattingen. Wat we met de Burgerlijst wél willen doen is de typische dynamiek van persoonlijke aanvallen en het “concurrentiedenken” van klassieke partijpolitiek doorbreken. Bijvoorbeeld de manier waarop we de kieslijst samenstellen is er volledig op gericht om zo weinig mogelijk conflicten te krijgen tussen kandidaten.

Hoe doen jullie dat dan, jullie kieslijst samenstellen?

Het begint met een publieke oproep tot kandidaten. Iedereen die wettelijk in aanmerking komt, mag zich kandidaat stellen om op de Burgerlijst te staan. We willen er ook graag voor zorgen dat u ook iemand anders kan “nomineren”. Die krijgt dan een persoonlijke uitnodiging. Daarmee hopen we mensen te bereiken die niet in klassieke partijpolitiek zouden stappen, maar die wel goed aanzien hebben in bijvoorbeeld de eigen straat of buurt. De “perfecte buurman” dus.

In de tweede fase wordt er een onafhankelijk lijstcomité aangesteld, met als enige opdracht de Burgerlijst samen te stellen uit al deze kandidaten. Ze krijgen daarbij wel specifieke instructies. Zo moet de lijst representatief zijn voor de stad (leeftijden, geslacht, culturele achtergrond). Kandidaten moeten ook duidelijk “participatie-gericht” zijn, enzovoort. Het lijstcomité moet zijn keuzes verantwoorden volgens de criteria. De organisatie van de Burgerlijst, de kandidaten en het lijstcomité zijn onafhankelijke organen. Niemand kan in meer dan 1 orgaan deelnemen.

Het hele proces wordt zo transparant mogelijk georganiseerd, zodat u kan meekijken of iedereen zich wel netjes gedraagt.

Klinkt niet eenvoudig.

Dat valt wel mee. De technieken die we hier gebruiken lijken veel op wat een goede HR afdeling doet. De Burgerlijst wordt op een zo objectief mogelijke manier samengesteld, met alle middelen die we daarvoor kunnen inzetten.

En wat erna? Wat als er mensen vanop de Burgerlijst verkozen worden?

Dan wordt het pas écht interessant. Er hangt enorm veel af van het aantal verkozenen natuurlijk, maar sowieso zal er de facto een vorm van participatie kunnen georganiseerd worden.

Gaan die verkozenen wel doen wat gevraagd is?

Wettelijk kan je verkozenen nergens toe dwingen en “partijdiscipline” klinkt sowieso fout, toch? Maar, zoals hopelijk duidelijk werd, worden onze kandidaten zorgvuldig uitgekozen en zo goed mogelijk voorbereid. Bovendien vragen we ze een democratische eed te zweren.

OK! Ik ben helemaal overtuigd. Wat nu?

Super! Als je op de hoogte wil gehouden worden, of je wil zelf mee helpen organiseren, stuur een mailtje naar info@burgerlijst.be.

Nog 1 laatste vraag?

Vraag maar.

Waarom deze lijst vragen en antwoorden?

We zijn nog maar net gestart en krijgen heel vaak gelijkaardige vragen. Dit leek een leuke manier om op te starten. Kudos voor Matter Studios voor het idee.

VANAF HIER NIEUWE VRAGEN:

Ja, maar is dit geen post-moderne Trumpiaanse post-truth gedreven neocon ideologie die gedoemd is om links-progressief te versplinteren in de inherente tegenstelling tussen zelfbeschikking en representatie?

Uhm. U klinkt nogal boos. We begrijpen de vraag ook niet helemaal. En is het niet gewoon een rethorische vraag? Kunnen we u misschien eerst iets te drinken aanbieden?

Hoe ga je mensen bereiken die niet willen deelnemen aan het besluitvormingproces?

Dat klinkt een beetje tegenstrijdig, toch? We zullen zeker nooit mensen dwingen om deel te nemen aan het besluitvormingsproces. Sommige mensen hebben gewoon andere dingen aan hun hoofd. Dat is OK, wie zijn wij om daarover te oordelen? We kunnen wel proberen om de Burgerlijst zo toegankelijk mogelijk te maken, zodat iedereen die wil deelnemen het ook effectief kan, ongeacht leeftijd, opleiding of eender wat anders.

Daarnaast kan u tijdens de verkiezingen altijd nog op de mensen op de Burgerlijst staan stemmen, als het zelf participeren om eender welke reden moeilijk ligt. We proberen er voor te zorgen dat er een brede, representatieve lijst is waarin er voor iedereen wel iemand bij zit die dezelfde interesses heeft. Voor alle duidelijkheid, dat is niet hetzelfde als reeds concrete punten hebben. Het betekent bijvoorbeeld dat u een kandidaat ziet die zich wil bezighouden met het verbeteren van ons schoolsysteem. Als onderwijs erg belangrijk is in uw leven, kan het interessant zijn daar een individuele stem aan te geven. Dan weet je in ieder geval dat het vaker aan bod zal komen, mocht die persoon verkozen geraken.

Wat als de persoonlijke mening van een gemeenteraadslid haaks staat op de concensus?

We kunnen hopen dat zo’n gemeenteraadslid dan op z’n minst moeite doet om een goede oplossing te vinden voor dit probleem die mensen niet teleurstelt. Wettelijk is het momenteel zo dat een gemeenteraadslid kan stemmen zoals hij of zij wil. We kunnen hen op geen enkele legale manier dwingen om op een bepaalde manier te stemmen. Partijdiscipline lijkt dan het antwoord, maar als dat fout loopt zijn de gevolgen vaak dramatisch: verkozenen die plots helemaal worden afgesneden van hun partij, dossiers die helemaal vastlopen, etc. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

In de praktijk denken we overigens niet dat het zo’n vaart zal lopen. De leden van de Burgerlijst zijn immers van aan de start betrokken bij het gesprek en zullen mee helpen een positieve consensus te vinden. De democratische eed dient ook om hen er aan te doen herinneren dat hun eerste verantwoordelijkheid volksvertegenwoordiging is, niet “gelijk hebben”.